Hoe ontstonden de Cenotes
     Gedurende de verschillende ijstijden trok de oceaan zich terug en regenwater gemengd met kooldioxide sijpelde door het poreuze kalksteen. Hierdoor ontstonden kilometers-lange stelsels van ondergrondse rivieren en grotten. Na de laatste ijstijd steeg het waterniveau en de grottenstelsels vulden zich met zoet water.

     Op sommige plaatsen verzwakte de grond boven deze grotten en stortte in na verloop van tijd. Hierdoor zijn de beroemde Cenotes ontstaan, die toegang bieden tot de grotten en ondergrondse rivieren. Er zijn honderden, zo niet duizenden Cenotes op het schiereiland Yucatan, waarvan waarschijnlijk minder dan 20% zijn onderzocht. Men schat dat tot nu toe ongeveer 560 km van het ondergrondse grottenstelsel tussen Playa del Carmen en Tulúm is verkend.

     Kortgeleden nog, in 2006, hebben grotduikers in Yucatan de mogelijk langste ondergrondse rivier ter wereld ontdekt. Deze waterweg verbindt twee grottenstelsels met elkaar en is minstens 154 km lang. Volgens de duikers, die de onder-grondse rivier op schiereiland Yucatan nog geen naam hebben gegeven stroomt de waterweg mogelijk zelfs verder Daardoor is zij misschien nog 200 km langer en zijn er misschien nog meer onontdekte rivieren. Vóór deze ontdekking in Mexico, streden de ondergrondse rivieren Palawan op de Filipijnen en Son Trach in Vietnam om de eer de langste ondergrondse rivier ter wereld te zijn.
Het principe van het ontstaan van een Cenote. Het vierde plaatje laat de ramp zien die kan optreden als zo'n Cenote instort en men alleen was aangewezen op drinkwater en bevloeiing. De eerst drie geeft door de jaren de erosie weer.
De beroemde Franse duiker Jacques Cousteau heeft in
deze grote 'Cenote de los Sacrificios'nog gedoken.
Regengod Chac
Bruiden voor de Regengod
De Maya’s beschouwden de Cenotes als heilige plaatsen, met speciale goddelijke krachten.

Omdat er stukken van zeer oude keramische voorwerpen zijn gevonden, denkt men dat er ceremoniële offers aan de goden werden gebracht.
Eén van de meest bizarre en dramatische rituele gebruiken was het offer aan de regengod Chac bij de zogeheten Heilige Bron in Chichén Itzá’.

Voor een Maya meisje was het, beweerden de priesters althans, een grote gunst zich aan deze god te schenken. Hij woonde in een paleis, diep in het water van deze bron, wie wil dat als meisje nou niet.
     Elk meisje wilde graag die bruid worden en elke verkiezing verwekte een grote spanning onder de Maya meisjes. Was eenmaal de keuze gemaakt, werd de bruid fraai uitgedost, door twee priesters opgepakt en met grote kracht in de bron geworpen en het huwelijk was voltrokken.
      Ook dachten de Maya’s dat de regengod Chac gedurende het droge seizoen in de Cenotes verbleef. Oude ceremoniële diensten werden in de buurt van de Cenote gehouden om hem aan te sporen terug te keren naar de hemel om voor regen te zorgen. Tijdens deze diensten, die ook nu nog plaatsvinden, speelde het zoetwater uit de Cenote een belangrijke rol en werd er ritueel gebeden in de Maya taal, waar aan het eind veel lawaai werd gemaakt om de slapende god te wekken.