Onze derde trip was naar Tulȗm, een klein uurtje rijden met de bus van ons hotel. Tulȗm is het enige Maya complex dat direct aan de kust is gelegen. Op een 15 mtr hoge klip, hoog boven de zee de tempel die uitkijkt over het helderblauwe Caribische Zee. Deze tempel fungeerde in de oudheid als haven en uitkijkpost en dateert nog uit de tijd dat de andere belangrijke ceremoniële centra al verlaten waren. De stad werd in ca. 1200 NC gebouwd en was nog door de Maya in gebruik toe de Spaanse veroveraars arriveerden en de stad definitief door de Maya’s werd verlaten. In 1841 werd Tulȗm herontdekt door John Stevens en Frederik Catherwood.
Tulȗm is één van de meest bekende en gefotografeerde Maya plaatsen van Yucatan.
Op veel reisfolders over Mexico en speciaal Yucatan komt ‘El Castillo’ veelvuldig voor.
Het is het bekende plaatje van een groot gebouw boven op een hoge rots gelegen.
Met de prachtige stranden en mooie azuurblauwe zee op de voorgrond
.
     Tulȗm betekent ‘hek’ of ‘muur’. Het complex heeft deze naam omdat het omgeven is door een muur van ca. 450 mtr lang en 150 mtr breed. Deze plek heette vroeger waarschijnlijk Zama en is afgeleid van Zamal wat ochtend betekent. Tussen de gebouwen en de ‘tempel van de wind’ ligt een breuk in een klif die daardoor voor boten makkelijk toegankelijk is vanaf het witte strand en dat gebruikt is door vissers en als handelsroute.
Handel was erg belangrijk voor de Maya’s en dat gebeurde over zeer lange afstanden. Honing, tabak, vanille, rubber en jaguar huiden waren belangrijke handelsartikelen. De stad is geheel ommuurd en de verdedigingsmuren zijn voorzien van wachttorens en ruim 1,5 mtr dik.
1. Hoofdingang                       2. Tempel van de fresco's             3. El Castillo
    In het complex staan verschillende tempels, hiervan is de ‘Tempel van de Fresco’s’ het meest interessant met het voorportaal met vijf openingen en vier grote zuilen. Achter de ingang waarop beelden van een ‘’neer-dalende god’ staan bevindt zich een overwelfd vertrek met schilderingen die op de gewelven zijn aangebracht.

     Als baken werd in de nacht een vuur aangestoken dat door een opening in de muur scheen. Hierdoor konden zeelieden tussen de riffen door navigeren. Voor vijandige schepen werden er op foute plaatsen vuur aangestoken waardoor de schepen op de riffen liepen en door de Tulȗmers konden worden overmeesterd en geplunderd.
    Toen wij er waren regende het pijpenstelen, een echte tropische stortbui. De meeste, praktisch alle oudheidkundige gebouwen waarin we eventueel konden schuilen, waren voor het publiek, in verband met restauratie werkzaamheden, gesloten. We hadden graag nog even naar het werkelijk prachtige hagelwitte strand van Tulȗm willen gaan om er te zwemmen, maar de tijd was om en de bus vertrok op tijd. We kregen in de bus wel dekens om ons te verwarmen.

     Het is verbluffend hoe hier in Yucatan de bussen op tijd rijden. Bij al onze uitstapjes was het vertrek en aankomst precies op tijd. Het voordeel van een georganiseerde trip is natuurlijk dat een gids je alle informatie kan geven van de locatie die je bezoekt. Nadeel is weer wel dat er niets gedaan kan worden wat afwijkt van de georganiseerde reis, jammer maar helaas. In de directe omgeving van Tulȗm moet je ook prachtige z.g. cave diving, grot duiken kunnen doen, in Dos Ogos moet zo´n zoetwater Cenote zijn.
Vanaf het parkeerterrein was het nog wel een flink stuk lopen. Links Riet, in gele outfit Elke en in roze T-shirt Anita.
Op de voorgrond Tempel van de Fresco’s’
op de achtergrond 'El Castillo'.
Tempel van de Fresco’s’
Met dit vlakke terrein rondom Tulȗm heb je wel stevige verdedigingsmuren nodig.
De achterkant van het 'El Castillo'.
Anita heeft haar 'familie' bedrijf ontdekt.